หนองแปนเป็นตำบลเก่าแก่ในมณฑลร้อยเอ็ด ตั้งขึ้นเป็นตำบลตั้งแต่ปี พ.ศ. 2453[2] ซึ่งพื้นที่ตำบลหนองแปนเดิมครอบคลุมพื้นที่ทั้งหมดของอำเภอฆ้องชัยด้วย

ตำบลหนองแปนมีพื้นที่ขนาดกว้างขวางมาก จึงมีการแบ่งหมู่บ้านออกเป็นตำบลต่าง ๆ คือ

• วันที่ 12 ธันวาคม 2493 ได้แยกพื้นที่หมู่ 3, 5, 9, 18–19, 21–22, 24, 26–31, 33, 35–39 (ในขณะนั้น) ของตำบลหนองแปน ตั้งเป็น ตำบลกุดฆ้องชัย[3] โดยมีเขตการปกครองรวม 20 หมู่บ้าน
• วันที่ 5 ตุลาคม 2514 ได้แยกพื้นที่หมู่ 3, 4, 6–7, 12–13, 15, 17, 19 (ในขณะนั้น) ของตำบลกุดฆ้องชัย ตั้งเป็น ตำบลลำชี[4] โดยมีเขตการปกครองรวม 8 หมู่บ้าน ซึ่งเดิมเป็นหมู่บ้านในตำบลหนองแปนทั้งหมด
• วันที่ 17 มิถุนายน 2518 ได้แยกพื้นที่หมู่ 3, 6, 7, 9, 10–12, 20, 22 (ในขณะนั้น) ของตำบลหนองแปน ตั้งเป็น ตำบลโคกสะอาด[5] โดยมีเขตการปกครองรวม 9 หมู่บ้าน
• วันที่ 31 สิงหาคม 2531 ได้แยกพื้นที่หมู่ 3, 6–7, 9, 11 (ในขณะนั้น) ของตำบลหนองแปน ตั้งเป็น ตำบลโนนศิลา (ตำบลโนนศิลาเลิง)[6] โดยมีเขตการปกครองรวม 8 หมู่บ้าน
• วันที่ 9 พฤศจิกายน 2538 ได้แยกพื้นที่หมู่ 7 (ในขณะนั้น) ของตำบลหนองแปน กับพื้นที่หมู่ 1, 3, 10, 12 (ในขณะนั้น) ของตำบลลำชี ไปรวมกับพื้นที่หมู่ 2, 4, 11–12, 14 (ในขณะนั้น) ของตำบลกุดฆ้องชัย ตั้งเป็น ตำบลฆ้องชัยพัฒนา[7] โดยมีเขตการปกครองรวม 8 หมู่บ้าน ซึ่งเดิมเป็นหมู่บ้านในตำบลหนองแปนทั้งหมด

หนองแปนมีตลาดเป็นที่ประชุมชน มีบ้านเรือนราษฎรตั้งอยู่เป็นปึกแผ่น มีการคมนาคมและการค้าขายเจริญมาก ยังขาดการบำรุงรักษา ทางราชการจึงได้ตั้ง "สุขาภิบาลหนองแปน"[8] ขึ้นในพื้นที่หมู่ 1–5, 8 และนับเป็นพื้นที่ 1 ใน 3 สุขาภิบาลในอำเภอกมลาไสย ซึ่งมีความเจริญรุ่งเรืองมาตั้งแต่อดีต เพื่อบำรุงความสุขและความสะดวกของประชาชนให้ยิ่งขึ้น ก่อนที่จะยกขึ้นเป็น "เทศบาลตำบลหนองแปน"[9]

ในวันที่ 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2547 กระทรวงมหาดไทยให้ยุบสภาตำบลหนองแปนเข้ากับพื้นที่เทศบาลตำบลหนองแปน เนื่องจากกระทรวงมหาดไทยดำเนินการประกาศยุบรวมสภาตำบลทั้งหมดและองค์การบริหารส่วนตำบลใดที่มีจำนวนประชากรไม่ถึงสองพันคน โดยให้รวมพื้นที่เข้ากับองค์การบริหารส่วนตำบลอื่น หรือหน่วยการบริหารราชการส่วนท้องถิ่นที่มีเขตติดต่อกันภายในเขตอำเภอเดียวกัน[10] การแก้ไขเปลี่ยนแปลงแนวเขตเทศบาลตำบลหนองแปน จะทำให้เทศบาลตำบลซึ่งแต่เดิมมีพื้นที่ 9.71 ตารางกิโลเมตร เพิ่มขึ้นเป็น 31.05 ตารางกิโลเมตร และครอบคลุมพื้นที่เต็มทั้งตำบลหนองแปน รวมทั้งสิ้น 9 หมู่บ้าน